پلمپ نکنید! پلمب کنید!
در یکی از شبکه های اجتماعی، مطلبی از یکی از دوستان با موضوع قلمبه نویسی در نشریات امروز خواندم؛ روندی که مدت هاست میانِ نویسندگان شایع شده و گمان می برند هر چه لغات عجیب و غریب تر و کلماتِ ثقیل تر در متن خود استفاده کنند، خواننده آن ها را علامه ی دهر می داند. حال آن که برای همه، چنین نیست و آن فرد از دید مخاطبانِ تیزبین، مانند طبلِ تو خالی به نظر می رسد. به همین دلیل تصمیم گرفتیم برخی از اشتباه های رایج نشریات را بررسی کنیم.
روزنامه‌ها رصد می‌شود
استفاده از واژه های ثقیل در نشریاتِ امروز، بسیار معمول است. واژه هایی چون اتمسفر که به راحتی می توان واژه ای چون فضا را جایگزینِ آن کرد یا واژه ی رصد کردنِ روزنامه‌ها که استفاده از آن بسیار همه‌گیر شده است. رصد کردن به معنای چشم دوختن، مراقب بودن یا مطالعاتِ ستارگان است! زمانی که سازمان های مختلف می توانند به راحتی واژه ی بررسی کردن را برای نشریات به کار برند، چرا باید لقمه را چند دور، دورِ سر چرخاند و مطالعاتِ ستاره‌شناسی روی نشریات انجام دهند؟!
- یکی از اهداف مسئولان، پاسخگویی به مردم «می باشد»!
- جلسه در محل همایش ها برگزار «می گردد»!
فعل "می باشد" در نامه نگاری‌های اداری، سازمانی و در ساختارِ نگارشی نشریات، فراوان به چشم می خورد. فعلی که سراپا غلط است! مصدر "باشیدن" وجود ندارد. به جای این غلط رایج باید از فعل های "است" و " هست" استفاده کرد. متاسفانه این فعل آن قدر میان مردم باب شده که انگار حذف آن برای همیشه، به آرزویی دست نیافتنی تبدیل شده است. با این حال گاه می توان با اغماض، تا حدی که این فعل در متن زیاد به چشم نخورد، از آن استفاده کرد اما بهتر است استفاده از این فعل را برای همیشه کنار بگذاریم.
معنای فعل "می گردد" هم متاسفانه درست میان مردم جا نیفتاده است. این فعل به معنای چرخیدن است و باید به جای آن از فعلِ «می شود» استفاده کرد. اگر بخواهیم معنی درست جمله ای را که فراوان در نشریات و خبرگزاری ها می بینیم، بیان کنیم باید بگوییم جلسه در محل همایش ها برگزار می چرخد! نامه های اداری و نوشته هایی که به صورت رسمی در نشریات چاپ می شود مملو از این اشتباه های نگارشی است. باید به ادارات گوشزد کرد که این نوع نوشتار، متنِ شما را رسمی تر که نمی کند هیچ، بلکه سندی بر بی سوادی نویسنده ی آن است.
پلمب یا پلمپ؟!
در فرهنگ لغات عمید، پلمب با املای فرانسوی plomb به معنای مُهر کوچکی که بعد از بستنِ درِ جایی یا چیزی با نخ به آن وصل می کنند تا از دست خوردگی در امان بماند. پلمب شدن به معنای بسته شدن جایی است. حالا چرا این ها را می گوییم؟ راستش دیگر خسته شدیم این‌قدر در نشریات و خبرگزاری های استان در چند ماهِ اخیر، خبرِ پلمب شدنِ کارگاه های غیر مجاز و غیره را شنیدیم آن هم با املای بسیار غلطِ «پلمپ»! چرا باید این اشتباه را این قدر تکرار کنیم آن هم اهالیِ رسانه که باید اهلِ قلم و فرهنگ و ادبیات باشند؟
پلمب
(پُ لُ) [ فر. ] (اِ.) ۱ - قطعة سرب یا موم آب شده ای که برای جلوگیری از دستکاری و سوءاستفاده به سر پاکت یا در مغازه یا خانه یا مکان دیگری مهر شود، مهرو موم . (فره ). ۲ - مجازاً به معنی بستن جایی .